Ekonomiyle ilgili haberleri takip ederken sıkça duyduğumuz iki önemli gösterge var: PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) ve TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi). Bu göstergeler, ekonominin genel durumu hakkında kritik ipuçları sunar. Peki, PMI ve TÜFE tam olarak ne anlama gelir ve birlikte nasıl yorumlanır? Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu veriler bize ne anlatır?

Bu yazıda, PMI ve TÜFE’nin ne olduğunu, birbirleriyle ilişkisini ve ekonomik duruma dair nasıl yorumlanması gerektiğini basit bir şekilde açıklıyoruz.

PMI ve TÜFE Nedir?

PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi)

PMI, üretim sektöründeki şirketlerin sipariş, üretim ve istihdam seviyelerini ölçerek ekonomik aktiviteyi değerlendiren önemli bir göstergedir.

• 50’nin üzerindeyse: Ekonomik büyümeye işaret eder, üretim artıyordur.
• 50’nin altındaysa: Daralmaya işaret eder, üretimde düşüş yaşanıyordur.

Türkiye’de PMI verileri her ayın ilk iş gününde açıklanır ve ekonomik beklentileri değerlendirmek için yakından takip edilir.

TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi)

TÜFE, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerini ölçer ve enflasyonun temel göstergesidir.

• TÜFE yükseliyorsa: Enflasyon artıyordur, fiyatlar genel seviyesi yükselir.
• TÜFE düşüyorsa: Enflasyon kontrol altına alınmıştır veya deflasyon riski oluşabilir.

Türkiye’de TÜFE verileri her ayın 3. veya 4. haftasında açıklanır ve ekonomik planlamalar için kritik bir veridir.

PMI ve TÜFE Birlikte Nasıl Yorumlanır?

PMI ve TÜFE birlikte değerlendirildiğinde, hem üretim sektörü hem de fiyat dinamikleri hakkında kapsamlı bir analiz yapılabilir.

✅ PMI Yükselirken TÜFE Düşüyorsa:

Ekonomi sağlıklı bir şekilde büyüyor demektir. Üretim artarken fiyatların dengeli olması, sürdürülebilir büyümeyi destekler.

⚠ PMI Yükselirken TÜFE de Yükseliyorsa:

Talep artışı ve üretim büyümesi enflasyona yol açabilir. Bu durumda, Merkez Bankası fiyat istikrarı için faiz artırımı gibi adımlar atabilir.

❗ PMI Düşerken TÜFE Yüksekse:

Bu, stagflasyon riski anlamına gelir. Üretim yavaşlarken fiyatların yüksek seyretmesi ekonomik durgunlukla birlikte enflasyonun varlığına işaret eder.

✅ PMI ve TÜFE Dengeliyse:

Ekonominin dengeli büyüdüğünü gösterir. Merkez Bankası ve hükümet büyük bir politika değişikliğine ihtiyaç duymayabilir.

Türkiye’de PMI ve TÜFE Verilerini Değerlendirirken Nelere Dikkat Edilmeli?

Türkiye’de ekonomik göstergeleri analiz ederken aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurulmalıdır:

📌 Döviz Kurları

Dolar, Euro gibi yabancı paraların Türk lirası karşısındaki değişimi, ithal ürünlerin fiyatlarını artırarak enflasyonu yükseltebilir.

📌 Enerji Fiyatları

Petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarının fiyatları arttığında, üretim maliyetleri yükselir ve bu da TÜFE üzerinde baskı oluşturur.

📌 Tedarik Zinciri Sorunları

Küresel tedarik zincirindeki aksamalar, üretim maliyetlerini artırarak PMI ve TÜFE verilerini olumsuz etkileyebilir.

Türkiye’de Son 12 Ayda PMI ve TÜFE Verileri

📊 Türkiye İmalat PMI Verileri

Son 12 ayda Türkiye’nin PMI verileri genellikle 50’nin altında seyretmiş, bu da üretim sektöründe daralma olduğunu göstermiştir.

• 2024 yılının son aylarında PMI’da toparlanma gözlense de, 2025 Ocak ayında PMI 48,00’e gerileyerek yeniden düşüş göstermiştir.
• Ana Faktörler:
  • İç ve dış piyasalarda talep düşüşü
  • Yüksek enflasyon ve artan girdi maliyetleri
  • Döviz kurlarındaki dalgalanmalar
  • Jeopolitik riskler

📊 Türkiye TÜFE Verileri

• Son 12 ayda enflasyon yüksek seyretmiştir, ancak 2025 yılı Ocak ayında TÜFE %42,12 olarak açıklanmış ve önceki aya göre düşüş göstermiştir.
• Ana Faktörler:
  • Döviz kuru dalgalanmaları
  • Küresel enerji fiyatları
  • Gıda fiyatlarındaki oynaklık
  • Üretici fiyatlarındaki artışın tüketiciye yansıması

PMI ve TÜFE Ekonomi Politikalarını Nasıl Etkiliyor?

Ekonomi yönetimi, PMI ve TÜFE verilerine göre farklı politikalar uygulayabilir:

• PMI yüksek, TÜFE yüksekse: Merkez Bankası faiz artışıyla enflasyonu kontrol altına alabilir.
• PMI düşük, TÜFE yüksekse: Hükümet, vergi indirimleri ve teşvikler gibi politikalarla ekonomiyi canlandırmaya çalışabilir.
• PMI yüksek, TÜFE düşükse: Dengeli büyüme olduğu için büyük bir müdahaleye gerek olmayabilir.
• PMI düşük, TÜFE düşükse: Faiz indirimleri ve ekonomik teşvikler devreye alınabilir.

Sonuç: PMI ve TÜFE Neden Önemli?

PMI ve TÜFE, ekonominin sağlığını anlamamıza yardımcı olan iki kritik göstergedir. Ancak bu verileri değerlendirirken:

✔ Döviz kurları
✔ Enerji fiyatları
✔ Tedarik zinciri sorunları
✔ Sektörel üretim ve satış verileri gibi diğer faktörleri de dikkate almak gerekir.

Ekonomik analiz yaparken yalnızca PMI ve TÜFE’ye bakmak yeterli değildir. GSYH, faiz oranları ve sektörel veriler gibi diğer ekonomik göstergelerle birlikte yorumlamak daha sağlıklı sonuçlar verecektir.